فشارهای محلی بر واحدهای تولیدی - وبلاگ روزنوشت

به گزارش وبلاگ روزنوشت، مسوولیت اجتماعی شرکت ها مصادیق مختلف و متنوعی دارد که ظرف گذر زمان و با توجه به تغییر نیاز جوامع؛ این مصادیق نیز تغییر کرده است.

به عنوان مثال در دهه های گذشته که میزان توسعه یافتگی زیرساخت در کشور کمتر بود، بنگاه های اقتصادی در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی شرکتی خود؛ به ساخت پل، حمام و دارالمساکین مبادرت می ورزیدند. اما در شرایط کنونی که دیگر کمتر نقطه ای از کشور به این زیرساخت ها همچنان نیاز دارد، طبیعی است که مصادیق مسوولیت اجتماعی نیز تغییر کرده باشد. در شرایط کنونی حتی افزایش تاب آوری یک بنگاه اقتصادی را نیز می توان به نوعی ایفای مسوولیت اجتماعی قلمداد کرد؛ در این میان با توجه به نیاز کشور و مردم یک منطقه برخی بنگاه های اقتصادی در جهت ایفای مسوولیت اجتماعی خود به سمت اجرای اقداماتی در حوزه ورزش با نگاه سلامتی جسم و روان می فرایند که این فعالیت در حوزه ورزش می تواند شامل ایجاد زیرساخت ورزشی، حمایت از ورزشکاران، حمایت از باشگاه های ورزشی و... باشد. در واقع باید گفت که انتخاب نوع فعالیت در مسوولیت اجتماعی بستگی به اولویت های موردنیاز در یک منطقه جغرافیایی در مقطع زمانی مشخص، نوع فعالیت بنگاه تولیدی، درآمد آن، علایق تصمیم سازان و... دارد. هر چند بر اساس دیدگاه شخصی معتقدم رفتن به سمت اقداماتی که به افزایش مهارت افراد بومی یک منطقه منجر شود نسبت به حمایت از تیم های ورزشی یا باشگاه داری ارجحیت دارد، اما باید به دیدگاه های متنوع در این زمینه احترام گذاشت.

بسکمک از اقداماتی که یک مجموعه در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی شرکتی خود انجام می دهد به مطرح شدن نام مجموعه در منطقه مربوطه و حتی کشور منجر شده و به این ترتیب به نوعی مطرح شدن بیشتر برند آن مجموعه را نیز به دنبال دارد، اما این موضوع باعث نمی شود که نوع فعالیت انتخابی شرکت برای اجرای مسوولیت اجتماعی زیر سوال برود. این موضوع حتی در سال های گذشته نیز مطرح بود و به عنوان نمونه، زمانی که یک مجموعه اقدام به احداث یک پل می کرد، ناخودآگاه سایه این کار همراه آن می شد و نام بانی که عموما مالک بنگاه اقتصادی بود مطرح می شد. در شرایط کنونی نیز که رفتن به سمت فعالیت های ورزشی و حتی باشگاه داری میان شرکت های بزرگ به عنوان یکی از کردهای مسوولیت اجتماعی رواج پیدا کرده است، مطرح شدن برند این شرکت ها در کنار نام باشگاه های ورزشی متداول شده که این موضوع نمی تواند از اهمیت این اقدامات داوطلبانه شرکت ها نسبت به جامعه بکاهد.

در این میان برخی قوانین همچون معافیت های اقتصادیاتی در نظر گرفته شده برای برخی فعالیت ها باعث می شود تا ناخودآگاه شرکت ها برخی اقدامات را گزینه بهتری در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی بدانند. به عنوان مثال اگر مجموعه ای، هزینه ای را صرف امور آموزشی و ورزشی پرسنل و ذی نفعان خود کند طبق قانون از بخشودگی 10 درصدی از عوارض اقتصادیات ارزش افزوده برخوردار می شود. همچنین اگر رقم بیشتری را صرف امور ورزشی، آموزشی و حتی باشگاه داری کند و صرف این میزان هزینه به تایید وزارت ورزش و جوانان برسد، این هزینه ها جزو هزینه های قابل قبول شرکت بوده که از درآمد مجموعه کاسته شده و مشمول اقتصادیات نمی شود. البته در کنار موارد بیان شده، کارهای دیگری نیز از چنین معافیت اقتصادیاتی برخوردار هستند. در مجموع وجود این معافیت ها می تواند یک مجموعه را به اجرای یک فعالیت مشخص در راستای مسوولیت اجتماعی سوق دهد.

نکته مورد اهمیت دیگری نیز در بحث باشگاه داری بنگاه های اقتصادی در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی وجود دارد و آن هم ورود این مجموعه ها به بحث باشگاه داری در شهرستان ها است. در گذشته بنگاه های اقتصادی در راستا انجام مسوولیت اجتماعی خود تنها حاضر به سرمایه گذاری روی باشگاه های بزرگ و مطرح بودند، اما درحال حاضر شاهد هستیم که شرکت ها از باشگاه های کوچک تر واقع در جوامع محلی خود حمایت می کنند که این موضوع به رشد این ورزش ها در جوامع کوچک کمک می کند. این نوع حمایت ها به نوعی کاتالیزور رشد ورزشی در نقاط مختلف کشور بوده که از سویی به افزایش موفقیت جوانان و ورزشکاران محلی منجر شده و از طرف دیگر شادی و نشاط عموم جامعه را نیز به دنبال دارد.

موضوع دیگر مطرح در اجرای مسوولیت اجتماعی شرکتی؛ تکالیف حاکمیتی است که برعهده بنگاه ها گذاشته می شود. در ایران میزان گستره فرمان حاکمیت و دولت بر بنگاه های اقتصادی زیاد بوده و از همین رو گاهی شاهد دخالت های بی مورد دولتی حتی در انتخاب مسوولیت اجتماعی شرکتی نیز هستیم. در برخی موارد دولت در راستای فشارهای استانی، منطقه ای از سوی افراد مختلف از جمله کنندگان مجلس شورای اسلامی کاری را بر عهده بنگاه های اقتصادی به خصوص بنگاه های خصولتی که تحت نفوذ بیشتر دولت هستند می گذارد. این مجموعه ها نیز چاره ای جز تن دادن به وظیفه محوله ندارند. اما لزوما این دستور حاکمیتی بهترین اتخاب برای اجرای مسوولیت اجتماعی یک شرکت نبوده و حتی در برخی موارد هزینه آن تطابقی با میزان مشخص هزینه اختصاصی برای مسوولیت اجتماعی شرکتی یک بنگاه ندارد.

درحالی که همچنان در کشور بر سر مصادیق مسوولیت اجتماعی شرکتی بحث می شود، این حوزه در دنیا با شتاب در حال به روزرسانی است که دیگر تطابقی با پروژه های فعلی مسوولیت اجتماعی در کشور ندارد. به عنوان نمونه یک شرکت خاص که جزو برترین تولیدکنندگان کفش در دنیا به شمار می رود و محصولات آن جزو 10 برند معتبر دنیا هستند، امسال گفت که هزینه در نظر گرفته شده برای مسوولیت اجتماعی خود را صرف تولید کفش هایی سازگارتر با طبیعت خواهد کرد تا به این ترتیب تولیدات این شرکت تخریب زیست محیطی کمتری را به همراه داشته باشد. به این ترتیب این شرکت، مسوولیت اجتماعی خود را در راستای فعالیت روزمره اش تعریف کرد.همچنین شرکتی دیگر که یکی از مجموعه های برتر دنیا در تولید نرم افزار و سخت افزار به شمار می رود، اعلام کرده که قصد دارد، هزینه موردنظر برای اجرای مسوولیت اجتماعی خود را صرف تحقیق برای تولید محصولاتی کند که مصرف انرژی کمتری دارند. بنابراین باید اذعان کرد که تعریف و مصادیق مسوولیت اجتماعی در دنیای امروز با شرایط آن در کشور بسیار متفاوت است. همین موضوع نیز باعث شده نقد به بسکمک از کارهایی که جزو مسوولیت اجتماعی شرکتی تلقی می شوند بسیار جدی شود به گونه ای که حتی مشارکت در نهضت مدرسه سازی نیز در راستای ایفای مسوولیت اجتماعی مورد انتقاد قرار گرفته است.

این نقدها به خصوص در شرایط کنونی که گسترش بیماری کووید-19 باعث شد آموزش از راه دور قوت بگیرد، شکل جدی تری به خود گرفته چرا که این موضوع نشان داد، می توانستیم در این سال ها به جای صرف هزینه در ساخت مدارس به توسعه آموزش از راه دور برای تعداد بیشتری دانش آموز مبادرت کنیم. درواقع به نظر می رسد که لازم است هر چه سریع تر نسبت به بازتعریف مسوولیت اجتماعی شرکتی و مصادیق آن در کشور بازنگری انجام شود.